Rachunek zysków i strat jest jednym z dokumentów wchodzących w skład sprawozdania finansowego. Ukazuje on wynik finansowy jaki został osiągnięty w czasie okresu sprawozdawczego. Dlatego podczas jego sporządzania bierze się pod uwagę poniesione w danym czasie koszty (również straty) oraz osiągnięte przychody (lub zyski). Wpływają one na to w jakim wariancie sporządza się rachunek zysków i strat.
Na to w jakim wariancie należy wykonać rachunek zysków i strat zależy od sposobu ewidencjonowania kosztów w firmie. Koszty w jednostkach gospodarczych mogą być ewidencjonowane w układzie funkcjonalnym (w zespole kont numer 5) lub rodzajowym (na zespole kont numer 4). Gdy koszty w danym przedsiębiorstwie ujmuje się na kontach zespołu numer 4, przedsiębiorca może sporządzać rachunek wyników w wariancie porównawczym. W przeciwnym przypadku gdy ewidencjonuje koszty na kontach zespołu numer 5, może zrobić to tylko w wariancie kalkulacyjnym. Prowadzenie ewidencji kosztów na obu zespołach (rozwiązanie takie jest dopuszczalne) upoważnia jednostki do wyboru dowolnego warianty rachunku zysków i strat.